Naast de verplichte paragrafen die in de financiële beheersverordening worden voorgeschreven, kan de gemeenteraad besluiten dat in de programmabegroting en -rekening ook niet verplichte paragrafen worden opgenomen. Een voorbeeld van een niet verplichte paragraaf is de paragraaf grote projecten. In deze paragraaf wordt ingegaan op de stand van zaken van de nieuwe en de lopende meerjarige projecten met een financiële omvang van meer dan € 5 miljoen.

Veluwse Poort

Inleiding
Het project Veluwse Poort heeft tot doel de integrale herontwikkeling van het oostelijke deel van Ede door middel van ontwikkeling van de Kazerneterreinen, het voormalige ENKA-terrein en de Kop van de Parkweg. In genoemde gebieden wordt nieuwbouw (wonen en kantoren) gepleegd, wordt een aantal bestaande monumentale complexen herbestemd en wordt het World Food Center (WFC) ontwikkeld. Het plan zal ongeveer 3.000 woningen en circa 200.000 m² bvo commercieel en maatschappelijk vastgoed realiseren. De herontwikkeling vindt plaats in samenhang met een aantal grootschalige infrastructurele ingrepen: een nieuwe oostelijke randweg (de Parklaan) tussen de A12 en de N224 en een totale herstructurering in de spoorzone en van de stationsomgeving (nieuwe noord-zuid verbindingen, P&R voorziening, nieuw busstation, gebouwde fietsenstalling). Door de onderlinge verwevenheid is in 2015 besloten om de ontwikkeling van het WFC onderdeel uit te laten maken van het project Veluwse Poort.

Deelprojecten

Parklaan

Doel
Realisatie van een nieuwe oostelijke ontsluiting van Ede.

Stand van zaken
In 2011 heeft de gemeenteraad het Functioneel Ontwerp Parklaan vastgesteld, vervolgens in 2012 het bestemmingsplan Parklaan. Met de verwachting van het verkrijgen van een onherroepelijk bestemmingsplan na de Raad van State procedure, is in 2013 door de gemeenteraad een krediet beschikbaar gesteld om de Mauritskazerne en het Enka terrein (inclusief aanleg Akulaan) te ontsluiten. Eind 2015 is gestart met de realisatie van de Akulaan ter ontsluiting van de Fietser, oplevering in september 2016.

De Raad van State procedure heeft een lange doorlooptijd gehad en leidde in april 2014 uiteindelijk tot vernietiging van het bestemmingsplan Parklaan. Op 28 januari 2016 heeft de gemeenteraad het nieuwe bestemmingsplan Parklaan vastgesteld. Er zijn bezwaren gemaakt tegen het bestemmingsplan, waardoor er op dit moment een Raad van State procedure loopt.

In het derde kwartaal van 2016 is door Heijmans de onderdoorgang onder de A12 opgeleverd. Voor de aanpassingen aan de Poortwachter lopen nog steeds onderhandelingen met Rijkswaterstaat. In het tweede semester van 2016 worden definitieve afspraken gemaakt over gewenste aanpassingen en bijbehorende dekking. In het tweede semester van 2016 wordt aan de gemeenteraad voorgesteld om een investeringsbesluit voor de gehele Parklaan te nemen.

Mijlpalen 2017
De uitspraak in de beroepsprocedure op het bestemmingsplan Parklaan wordt in de eerste helft van 2017 verwacht. Hiermee wordt een onherroepelijk bestemmingsplan verkregen, waarna gestart kan worden met de aanbesteding ten behoeve van de realisatie van de ontsluiting van de Mauritskazerne. Voor de overige projectonderdelen worden ter voorbereiding op de realisatie Definitieve Ontwerpen uitgewerkt en worden aanbestedingsprocessen gestart. Het verwerven van gronden ten behoeve van de realisatie van de Parklaan blijft een continu proces dat ook in 2017 doorloopt.

Businesscase (juni 2016)      nominale bedragen x € 1 miljoen

Risico's

▪   Reguliere ramingsrisico’s investeringswerken.
▪   Fasering (kosten voor de baten uit) en feitelijke bedragen van dekkingsbronnen onzeker, zowel particulier als gemeentelijk.
▪   Raad van State vernietigt het nieuwe bestemmingsplan Parklaan waardoor verdere vertraging wordt opgelopen.

Spoorzone

Doel
Totale herstructurering van het station Ede-Wageningen en de directe omgeving.

Kanttekening
Voor het project Spoorzone is een gemeenschappelijke projectorganisatie ingericht met medewerkers van de gemeente Ede, NS en ProRail. De gemeentelijke inbreng verloopt primair via het projectbureau Veluwse Poort.

Stand van zaken
In 2012 heeft de gemeenteraad de Keuzenota Spoorzone vastgesteld. Door de wens om het Programma Hoogfrequent Spoor (PHS) in het project Spoorzone in te passen, is vertraging ontstaan in de planning van het project. Omdat PHS geen invloed had op de te verrichten werkzaamheden in de westelijke Spoorzone, is besloten dit deel van het project af te splitsen en in uitvoering te nemen. Hiervoor heeft de Raad in november 2013 het bestemmingsplan en de kredietaanvraag westelijke Spoorzone vastgesteld. Om te kunnen starten met de realisatie van de westelijke Spoorzone zijn in 2014 een realisatieovereenkomst met ProRail ondertekend en is het Soma terrein door de gemeente verworven. Eind 2016 zijn alle werkzaamheden in de westelijke Spoorzone afgerond.

Vooruitlopend op de grootschalige werkzaamheden in de nabije omgeving van het station Ede-Wageningen is in 2015 een tijdelijke P&R voorziening op de Mauritskazerne gerealiseerd. Daarnaast is de halteplaats van de zogenaamde Valleilijn verplaatst van zuid- naar de noordzijde van het station. Voor beide werkzaamheden heeft de Raad in mei 2015 een krediet beschikbaar gesteld.

De samenwerkingsovereenkomst Spoorzone is medio 2015 door de gemeente, ProRail en NS ondertekend. Vervolgens is de samenwerkingsovereenkomst in het Bestuurlijk Overleg Spoorzone vastgesteld. In april 2016 is het Voorlopig Ontwerp met ontwerpnota voor de OV-knoop (inclusief oost en PHS) vastgesteld door de 3 samenwerkende partijen: NS, ProRail en de gemeente Ede. Het ontwerp wordt op dit moment op details verder uitgewerkt. Inspraakreacties en aandachtspunten uit de ontwerpnota zorgen mogelijk voor verdere aanpassingen.

Het uitvoeringsbesluit voor de realisatie van de OV-knoop (inclusief oost en PHS) zal eind 2016 door het Bestuurlijk Overleg Spoorzone worden genomen. Dan wordt ook een projectovereenkomst tussen de verschillende partijen gesloten. Het bestemmingsplan en investeringsbesluit OV-knoop zal hier aan voorafgaand door de gemeenteraad worden vastgesteld. Vanaf medio 2016 loopt via ProRail het aanbestedingstraject voor de uitvoeringsbegeleiding OV-knoop door een extern ingenieursbureau.

Mijlpalen 2017
In 2017 zal gestart worden met het bouwrijp maken van de directe omgeving van het station, met name aan de zuidoost zijde waar het toekomstig busstation wordt gerealiseerd. Eind 2016 zal het ingenieursbureau voor de begeleiding van de aanbesteding en de uitvoering worden geselecteerd. Na deze keuze zal het vervolg van 2017 volledig in het teken staan van de diverse voorbereidende uitvoeringswerkzaamheden.

Businesscase (juni 2016)   nominale bedragen x € 1 miljoen

Risico's

▪   Reguliere ramingsrisico’s investeringswerken.
▪   Realisatie feitelijke bedragen van gemeentelijke dekkingsbronnen onzeker.
▪   Resultaat ontwerpproces ten opzichte van beschikbaar budget.

Kazerneterreinen
Doel
Locatieontwikkeling ten oosten van de bestaande stad Ede op de voormalige kazerneterreinen.

Stand van zaken
In 2011 heeft de gemeenteraad het Ontwikkelingsplan Kazerneterreinen vastgesteld. Op basis van dit Ontwikkelingsplan, zijn een globaal bestemmingsplan en een beeldkwaliteitsplan Kazerneterreinen opgesteld. Beide producten zijn in april 2013 door de gemeenteraad vastgesteld.

In 2014 zijn de eerste koopovereenkomsten voor woningbouw op Maurits noord met projectontwikkelaars ondertekend. In 2015 en 2016 gevolgd door koopovereenkomsten met projectontwikkelaars voor meerdere woningbouwlocaties en particulieren voor de bouw op vrije kavels op de Elias Beeckmankazerne en Simon Stevinkazerne. Eind 2016 is het overgrote deel van de woningen, behorend tot de eerste fase woningbouw op de kazerneterreinen, opgeleverd. Voor de tweede fase woningbouw zijn inmiddels ook alle overeenkomsten voor woningbouwlocaties afgesloten. Op de Simon Stevinkazerne is nog een aantal vrije kavels beschikbaar.

Voor de derde fase woningbouw is in september 2016 de selectie van projectontwikkelaars definitief gemaakt. Vervolgens zullen de onderhandelingstrajecten worden opgestart om te komen tot koopovereenkomsten voor grond ten bate van ongeveer 350 woningen. Afhankelijk van de snelheid van verkoop van woningbouwlocaties of gebouwen wordt gestart met het bouw- of woonrijp maken van de diverse locaties.

De verkoop van het eerste monumentale pand heeft in 2014 plaatsgevonden. Ten behoeve van het Akoesticum is de Frisokazerne aan de afdeling Vastgoed van de gemeente Ede geleverd. Vervolgens zijn voor het Beeckmancomplex, een H-gebouw (Arthur Koolkazerne) en de zogenaamde Stallen (Maurits Noord) koopovereenkomsten gesloten met projectontwikkelaars. Mogelijk worden voor einde 2016 nog enkele koopovereenkomsten voor monumentale gebouwen gesloten. Daarnaast zal in het tweede semester van 2016 een koop-/pachtovereenkomst worden getekend voor het initiatief Smaakpark op Maurits Noord.

Van de provincie Gelderland is in 2014 een subsidie, een regionale investeringsimpuls, ontvangen om de renovatie van de Mauritskazerne te bekostigen. De renovatie van het gebouw Mauritskazerne is eind 2015 afgerond.

Er vinden op dit moment overleggen plaats om te komen tot beëindiging van de beheersovereenkomst Kazerneterreinen met het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) per 1 januari 2017. In oktober 2016 zullen hierover definitieve afspraken worden gemaakt.

Mijlpalen 2017
Na ondertekening van de koopovereenkomsten en verkoop van woningen, kan in 2017 worden gestart met de bouw op de locaties derde fase woningbouw kazerneterreinen. In 2017 worden de werkzaamheden bouwrijp maken voor de derde fase woningbouw en woonrijp maken voor de tweede fase woningbouw afgerond. Afhankelijk van de snelheid van verkoop van gebouwen wordt gestart met het bouw- of woonrijp maken van die locaties.

In 2017 zullen de projectontwikkelaars starten met de herontwikkeling van de aangekochte monumentale panden. Komend jaar wordt tevens de verkoop van meerdere monumentale gebouwen, waaronder de Begansius kazerne, verwacht. Het initiatief Smaakpark zal verder worden uitgewerkt waardoor in de loop van 2017 kan worden gestart met de realisatie.

Businesscase (juni 2016)   nominale bedragen x € 1 miljoen

* Opgenomen in voorziening negatieve plannen.

Risico's

▪   Relatief veel dure woningen.
▪   Afzetbaarheid appartementen in huidige markt wat onzeker.
▪   Sobere raming kosten bouw- en woonrijp maken.

World Food Center
Doel
Ontwikkeling van een WFC Experience Center en WFC Campus op de Maurits zuid kazerne.

Stand van zaken
De gemeenteraad heeft in december 2014, op basis van het haalbaarheidsonderzoek, een positief besluit genomen over het vervolgtraject van het WFC en, onder voorwaarden, een bedrag van € 5 miljoen beschikbaar gesteld als bijdrage in de realisatie van het WFC Experience Center. Op dit moment hebben meerdere bedrijven hun verbondenheid uitgesproken met de realisatie van het WFC Experience Center. Multinationals, coöperaties, familiebedrijven en innovators uit verschillende branches nemen deel aan de ontwerpfase.

De gemeente Ede heeft in juli 2015 een grond- en samenwerkingsovereenkomst afgesloten met WFC Development. Dit is de partij die het WFC Experience Center en de WFC Campus gaat ontwikkelen.

Het WFC concept is verder uitgewerkt naar een integraal concept bestaande uit een experience, labs en innovatiecentrum. In maart 2016 is het concept gepresenteerd aan de CEO’s van deelnemende bedrijven. De bedoeling is dat zo spoedig mogelijk het WFC start in de Mauritskazerne in Ede. De Provincie Gelderland is als partner aangehaakt en heeft het WFC uitgeroepen tot één van de twee grote beeldbepalende projecten van de provincie Gelderland.

In samenwerking met WFC Development is in 2016 gewerkt aan de stedenbouwkundige planontwikkeling. Daarnaast wordt in 2016 gestart met het opstellen van de MER en het bestemmingsplan.

Mijlpalen 2017
In 2017 wordt volgens de huidige planning het bestemmingsplan en beeldkwaliteitsplan door de gemeenteraad vastgesteld.

Voorbereidingskrediet (WFC Experience Center)
In totaal is er door de gemeenteraad en de Provincie Gelderland € 1,5 miljoen voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld. Tot medio 2016 is circa € 1,0 miljoen van dit budget besteed. In de afgesloten grond- en samenwerkingsovereenkomst is bepaald dat de gemeente vanuit het restantbudget € 0,5 miljoen bijdraagt aan de ontwikkelingskosten van het WFC Experience Center.

Businesscase (WFC Campus)   nominale bedragen x € 1 miljoen

* = opgenomen in voorziening negatieve plannen

Risico's

▪   Complexe planvorming.
▪   De afzetmarkt voor campusontwikkeling.

Herstructurering sociaal domein

Met de decentralisatie van taken op gebied van jeugd, participatie en zorg per 1 januari 2015 is een programmaorganisatie neergezet om deze nieuwe taken te implementeren. De effecten van de implementatie en het realiseren van de transformatie vraagt een langere doorlooptijd. In deze paragraaf wordt de voortgang hiervan weergegeven.

De opgave
In 2015 lag het accent op de implementatie van de uitvoering en de sturing op het veranderend sociaal domein. Zowel transformatie van zorgondersteuning, inkoop en monitoring als verbinden met informele ondersteuning en algemene voorzieningen.
Voor 2016 is bovendien de opgave de optimalisatie van de bedrijfsvoering, het inrichten van een systeem voor stuurinformatie, het inhoudelijk doorontwikkelen van de wijze van contracteren en het continueren van het sturen op transformatie. Hiervoor is in 2016 € 0,3 miljoen budget beschikbaar. Voor 2017 en 2018 is in de Perspectiefnota 2017-2020 is een jaarlijks bedrag van € 0,15 miljoen opgenomen als flankerend programmabudget.

Het meerjarig beeld van deze middelen voor de decentralisaties laat, als gevolg van door het Rijk opgelegde kortingen en verdeeleffecten, een grote daling zien. In de septembercirculaire zijn de budgetten verder neerwaarts bijgesteld. Zie tabel hieronder. De belangrijkste reden hiervoor is een verfijning van het budget tussen gemeente, zorgverzekeraar en zorgkantoren als gevolg van de hervorming langdurige zorg.
Daarnaast heeft het kabinet besloten om meerpersoonshuishoudens waarbij één van de partners chronisch ziek is, en daardoor niet kan werken, financieel tegemoet te komen via een verlaging van de eigen bijdragen Wmo. De gemeente wordt hiervoor gecompenseerd (ca. € 0,3 miljoen).

Uiteindelijk resulteert dit in een nieuwe stand van de budgetten.

Voor de afzonderlijke onderdelen is deze daling in de periode 2016-2020 als volgt:
Wmo-extramurale zorg: € 1,7 miljoen, jeugd: € 3,0 miljoen, sociale werkvoorziening: € 2,7 miljoen.  

Mijlpalen

1.   Doorontwikkeling Bestuurlijk Aanbesteden, tussentijds worden college en gemeenteraad geïnformeerd over de voortgang.
2.   Lopende taken projectleiding hulpstructuur (inkoop en wonen/zorg) wordt steeds meer belegd in de lijnorganisatie. Eind 2018 is de hulpstructuur volledig ingebed.
3.    Doorontwikkelen arrangementen die vanuit klantperspectief samenhangende ondersteuning bieden op basis van resultaatsturing en zo mogelijk regie mede beleggen bij uitvoering (gemeentelijke en zorgaanbieder).
4.   Doorontwikkelen sociale infrastructuur/inkoop structuur ten behoeve van realisatie beleidsdoelstellingen en integrale benadering.
5.    Evaluatie uitvoeringskosten, 2017/2018

Voortgang
De transformatie van de werkwijze binnen de zorg zit in het systeem maar nog meer in de mensen, de werkstijl en cultuur. De start die hiermee is gemaakt in 2015 wordt in 2016 doorgezet: de regisseursfunctie bij de toegang/sociaal teams, eenzelfde format voor aanbieders en gemeente bij de brede uitvraag, het appél op eigen kracht, het bieden van maatwerk, één gezin één plan, de doorontwikkeling van de inkoop op basis van bestuurlijk aanbesteden en het versterken van de regierol en de positie van de cliënt. De transformatie is niet af en blijft de komende jaren nog een speerpunt. 
Overige thema's waarbinnen in 2016 concrete en vergevorderde stappen gezet zullen worden zijn onder meer monitoring/sturing, optimalisatie bedrijfsvoering, toegang, de ontwikkeling van integrale ondersteuningsarrangementen voor persoonlijke dienstverlening, wonen en zorg, en technologische vernieuwingen.

Top 3 risico’s

In 2015 was het beschikbare budget groter dan benodigd voor zorg-uitgaven. Mede door de budgetdaling ligt dit in 2016 dichter bij elkaar en is er nog steeds sprake van een verdere daling van het budget. De gemeente is pas 1,5 jaar verantwoordelijk voor deze nieuwe taken terwijl de impact van de transitie en transformatie nog steeds onverkort groot zijn. Het zorglandschap past zich aan aan de nieuwe situatie en de verbinding tussen de verschillende domeinen wordt gezocht zowel inhoudelijk als financieel. Met transformatie wordt onder andere ingezet op preventie, afschalen van zorg, meer inzet vanuit informele zorg, sturing op resultaat en integrale zorg-inzet. De financiële effecten van deze inzet op de zorg-uitgaven kunnen vertraagd, danwel onvoldoende optreden. Dit monitoren we nauwgezet. De risico-inschatting is verwerkt in het weerstandsvermogen. Aanpassing van de stelpost ‘decentralisaties en regeerakkoord’ achten we op dit moment niet nodig.